We komen dagelijks in gebouwen, maar hoeveel daarvan blijven ons op een positieve manier bij? Niet veel waarschijnlijk. We worden er niet door ‘geraakt’, laat staan dat ons gedrag er op een positieve manier door wordt beïnvloed. Dat kan veranderen als organisaties gaan inspelen op de beleving van een gebouw.
Beleving heeft te maken met emotie: als we blij worden, verrast zijn of energie krijgen van een gebouw, is de kans groter dat het gebouw een positieve en blijvende indruk maakt. Het is belangrijk voor organisaties om hierop in te spelen. Zo zijn werknemers productiever en gemotiveerder in een kantoor waar ze zich prettig en energiek voelen. Patiënten voelen zich rustiger en veiliger in een zorgomgeving die een goede beleving biedt, waardoor ze mogelijk minder pijn hebben of minder gestrest zijn. En studenten werken beter samen en halen betere cijfers in een leeromgeving die hen op de juiste manier ondersteunt.
In zijn paper De invloed van belevenisinstrumenten voor de gebruiker dat hij schreef voor de cursus Gebouwbeleving aan de Hogeschool Utrecht, bespreekt student Facility Management Tim van der Wal zes manieren om de beleving van gebouwen te verbeteren.
1. Thematisering
Zoals pretparken de bezoeker attracties laten beleven door middel van een thema – denk aan de Efteling – zouden ook gebouwen thematisering kunnen toepassen voor een betere beleving. Bezoekers voelen zich sneller verbonden met een thematisch opgezet gebouw. Als voorbeelden van thema’s noemt Van der Wal de vijf elementen van de nieuwe draai die gebouwen energieopwekkender maken: gezond, sociaal, energie, slim en circulair.
2. Storytelling
Een goed verhaal kan emotioneel raken, waardoor het je bijblijft. Wat is het verhaal van je organisatie of gebouw? En hoe kan de bezoeker of werknemer hiermee in aanraking komen? Een verhaal is niet alleen te beleven in het gebouw zelf, maar ook voor of na afloop van een bezoek, stelt Van der Wal. Als voorbeeld noemt hij een traditioneel broodrecept van de oprichter van een bakkerij. De foto van het originele receptenboek is, met bijbehorend recept, te zien in de bakkerij. Andere manieren om mensen met het verhaal van een gebouw in aanraking te laten komen, zijn de bewegwijzering of route in een gebouw en de horeca.
3. Zintuigen prikkelen
Hoe meer zintuigen zijn betrokken bij een ervaring, hoe intenser die wordt beleefd. Denk aan 4D-bioscopen waar geur, bewegende stoelen en andere effecten worden toegevoegd aan de film. In een gebouw kunnen licht, geluid, temperatuur en geur de zintuigen prikkelen. Zo kan licht dat inspeelt op het bioritme ervoor zorgen dat mensen zich energieker voelen. Een krachtige prikkel die wat minder vaak wordt toegepast in gebouwen, is geur. Zo kunnen geuren associaties en herinneringen oproepen. Van bepaalde geuren – zoals van mandarijn en hout – is bewezen dat er ervoor zorgen dat mensen zich veiliger en welkom voelen.
4. Spel en uitdaging
Speltechnieken of -elementen kunnen mensen creatiever en innovatiever maken, in beweging zetten en zorgen voor meer plezier. Gamification kan worden toegepast in onder meer kantoren, zorgomgevingen en leeromgevingen. Zo kan een patiënt met een spel afgeleid worden waardoor hij of zij minder gespannen is en kunnen studenten of werknemers worden aangezet tot meer samenwerking als zij samen een opdracht in de vorm van een spel moeten uitvoeren. Uitdaging in een gebouw zit vooral in afwisseling en flexibiliteit. Als de ruimte en de elementen daarin kunnen worden aangepast aan de activiteit, kan er een betere beleving worden gecreëerd.
5. Co-creatie
Bij co-creatie kan de gebruiker van een gebouw invloed uitoefenen op de beleving ervan. Organisaties moeten dus zeker niet vergeten hun werknemers, bezoekers, patiënten of studenten te betrekken bij het (her)ontwerp of de inrichting van een pand. Maar ook met de omliggende buurt: zo werd in de Cereolfabriek in Utrecht op verzoek van de buurt ook een bibliotheek, grand café en basisschool gevestigd. De ervaring met een gebouw begint dan al met de totstandkoming ervan, waardoor de band tussen gebruiker en gebouw veel sterker is.
6. Personeel
De mensen die in een gebouw werken, kunnen zorgen voor gastvrijheid en persoonlijkere service en daarmee een betere beleving. In een winkel kan een medewerker met de juiste specialistische kennis de klant écht verder helpen. Maar ook in bedrijven en andere soorten gebouwen kan het personeel bijdragen aan de beleving. Denk aan een attente receptioniste die weet wie je bent en plezier uitstraalt, een behulpzame ziekenhuismedewerker die je de weg wijst of een conciërge die studenten helpt met het plakken van hun fietsband.
Beleving komt niet uit het niets, stelt Van der Wal. Organisaties moeten bewust gebruikmaken van de instrumenten die voorhanden zijn om die beleving te sturen. Hoe beter de samenhang van diverse instrumenten, hoe kwalitatiever de gebouwbeleving. Door aandacht te schenken aan de gebouwbeleving, schept een organisatie verwachtingen bij de gebruiker. Zorg dat de beleving niet alleen maar een ‘gimmick’ is, maar echt aansluit bij de waarden, doelen en identiteit van de organisatie zodat ze elkaar versterken. Zo kunnen organisaties meer verbondenheid creëren met hun medewerkers. Investeren in de beleving van een gebouw is van belang, concludeert de student: het zorgt voor trotse medewerkers en een beter bedrijfsimago.