Wat is de best mogelijke leefomgeving voor ggz-cliënten? Hoe ziet een healing environment in de ggz eruit? Hoe kunnen behandeling en rehabilitatie vaker ambulant plaatsvinden? En welke gevolgen heeft dat voor ggz-gebouwen?
Een belangrijke trend is het ontwikkelen en stimuleren van aantoonbaar gezonde omgevingen voor cliënten. Healing environment is hierin een veelgenoemd begrip, maar in hoeverre doen we werkelijk wat met dit thema?
Verkiezing: meest leefbare ggz-omgeving
In de verkiezing van ‘De meest leefbare ggz-omgeving‘ verzamelen we best practices, leren we van elkaar en belonen we de meest inspirerende voorbeelden om andere ggz-omgevingen gezonder, mensvriendelijker en energieopwekkender te maken. De jury is op zoek gegaan naar de meest inspirerende voorbeelden van een leefbare ggz-omgeving en kwam tot de volgende vijf finalisten.
Het is niet meer mogelijk om uw stem uit te brengen. Binnenkort brengt de jury een bezoek aan de drie kanshebbers en maakt het ‘de meest leefbare ggz-omgeving’ bekend.
Wijerode, Mondriaan (Heerlen)
In het Limburgse Heerlen staat een ggz-centrum voor ouderen waarbij in alles rekening is gehouden met ‘de menselijke maat’ van de ruimtes. Door het gebouw, dat volledig is aangepast aan het leefklimaat van de ouderen, voelen de bewoners zich veilig en hiermee wordt het welbevinden bevordert. Zo is er gebruik gemaakt van grote raampartijen, waardoor je optimaal profiteert van het daglicht. Naast dat dit gezondheidsvoordelen met zich meebrengt, wordt de veiligheid van de ouderen hiermee vergroot.
Het gebouw is groot, maar volgens de gebruikers voelt het gebouw ondanks zijn grootte toch knus en huiselijk aan. Dit komt bijvoorbeeld doordat lange instellingsgangen zijn vermeden, er privékamers met eigen sanitaire ruimte zijn en ouderen vrij zijn om naar buiten te gaan en beweging op te zoeken. Daarnaast zijn ambulante, klinische en dagbehandelingen onder één dak gebracht, wat de sociale cohesie heeft vergroot. Doordat verschillende mensen elkaar ontmoeten, ontstaat er een positief effect op de maatschappelijke acceptatie van psychiatrisch lijden bij ouderen.
Door slimme keuzes in de indeling van het gebouw en de aanwezigheid van privékamers voelt Wijerode ondanks de grootte knus en huiselijk aan.
Wijerode biedt uiteindelijk veel keuzemogelijkheden aan: alleen of met anderen, de eigen kamer of de algemene ruimte, binnen of buiten, actief deelnemen of liever toekijken. Alles kan en het gevoel van autonomie is daarmee groot. Dit heeft een bewezen positief effect op het welbevinden.
“Wijerode is een voorbeeld van een grootschalige organisatie, wat voordelen heeft voor de inzet van personeel en verlenen van zorg, met een kleinschalige beleving en veel keuzevrijheid voor de bewoners, patiënten en bezoekers”, aldus de jury.
Een Groene Brug (Heiloo)
Op landgoed Willibrordus in Heiloo, loopt het project Een Groene Brug. Het project kent veel bevlogen partners: GGZ NHN, Stichting de Buitenkans, het IVN, Zorgvilla Craenenbroeck, Groen Verbindt van het Oranje Fonds en vereniging Groei &Bloei Midden-Kennemerland.
Groene omgevingen hebben een positief effect op de ontspanning en gezondheid van mensen en daar heeft het project ‘Een Groene Brug’ optimaal gebruik van gemaakt. De groene omgevingen zijn daarom uitgegroeid tot een healing environment. Maar naast de gezondheidsvoordelen, heeft deze groene omgeving ook geleid tot een verbetering van het sociale netwerk van gebruikers. De initiatiefnemers van het project zien namelijk graag dat het contact tussen mensen met en zonder psychische aandoeningen verbetert en de beeldvorming rond geestelijke gezondheid positief te beïnvloeden. Daarom organiseren zij diverse activiteiten. Het groen uitnodigt om een praatje met elkaar te maken, te wandelen, gezamenlijk te tuinieren, de stilte te zoeken of om op een bankje te genieten van de bloemen. Groen is hier het middel om mensen bij elkaar te brengen, met elkaar te verbinden.
Een Groene Brug maakt optimaal gebruik van de positieve effecten van een groene omgeving op de gezondheid en het welbevinden van de mens.
Met dit project willen de initiatiefnemers een optimale omgeving bieden met ruimte voor ontmoeting tussen verschillende groepen mensen, natuurbeleving, beweging en buitenlucht. Dit heeft volgens de jury een positief effect op de gezondheid en het welbevinden van gebruikers.
KR8, Vincent van Gogh
KR8 is geen ggz-gebouw waar mensen verblijven en worden behandeld. KR8 leert mensen met een psychotische stoornis op inspirerende en positieve wijze alles over bijvoorbeeld de symptomen en oorzaken, omgaan met alcohol en drugs, relaties, gezond leven en weer aan het werk gaan. Familie en naasten worden betrokken, en ook activiteitengroepen, reminderservices en medicatiesupport zijn onderdelen van het programma. Mensen worden zo geholpen het beste uit hun behandeling te halen. Deelnemers en programmabegeleiders werken samen aan herstel en toekomst.
KR8 biedt een ‘veilige huiskamer’ voor mensen met psychische problemen, verslavingen of andere obstakels, om samen te werken aan het herstel.
KR8 biedt daarvoor een ‘veilige’ huiskamer. Het programma is erop gericht om cliënten verder op weg te helpen in de toekomst door ervaringen met elkaar te delen die geen enkel ander persoon beter zal begrijpen dan de cliënten zelf. Cliënten voelen zich hierdoor meer begrepen en verbonden met elkaar. Dit maakt dat KR8 een plek is waar de gebruiker zich veilig, speciaal en thuis voelt en dat zorgt voor een uiteindelijk betere therapietrouw en minder terugval in heropnames. Het doel is dat kwetsbare mensen weer in hun kracht komen te staan.
De jury waardeert dit programma: “het vindt plaats in de wijk, in het netwerk van mensen. Dit programma kan bewijzen dat minder mensen opnieuw opgenomen moeten worden”.
Boerderij de Grubbe, Mondriaan (Maastricht)
Op het terrein van Mondriaanlocatie Vijverdal staat kinderboerderij ‘De Grubbe’. Dit is een arbeidsmatige werkplek waar cliënten meewerken in de horeca, de dierenverzorging en in het onderhoud van de moestuin en boomgaard. Cliënten kunnen zelf bepalen waarin zij werkervaring op willen doen waarbij aandacht is voor de individuele mogelijkheden. De persoonlijke ontplooiing en zelfredzaamheid staat voorop.
Op de Grubbe werken veel doelgroepen met elkaar samen: kinderen, jeugdigen en volwassenen. Zo leert iedereen elkaar beter kennen en worden het sociaal isolement voorkomen. De Grubbe staat als een van de kinderboerderijen van de regio Maastricht open voor kinderen met ouders.
Cliënten kunnen zelf bepalen waarin zij werkervaring op willen doen. Er is aandacht voor de individuele mogelijkheden. Hier staat persoonlijke ontplooiing en zelfredzaamheid voorop.
Buurtcirkel, +Vijf (een initiatief van Pameijer)
Een buurtcirkel heeft geen vaste locatie of gebouw. Dat is meteen de inspiratie van dit programma. De Buurtcirkel is een programma waarbij mensen met een ondersteuningsvraag die zelfstandig wonen of gaan wonen samen met 9 tot 12 mensen een groep vormen die elkaar helpt in het dagelijkse leven. Voor de Buurtcirkel geldt het motto: ‘Als je elkaar helpt, ben je minder afhankelijk van professionele ondersteuning’.
In de groep geven de deelnemers zelf invulling aan de activiteiten. Aan de Buurtcirkel is ook een vrijwilliger en een buurtcirkelcoach verbonden. De coach volgt de groep vanaf de zijlijn. Hij of zij ondersteunt het groepsproces en de vrijwilliger. En staat klaar voor de deelnemers als er meer professionele ondersteuning nodig is.
Een Buurtcirkel heeft geen vaste locatie, en daarin ligt direct de kracht. Het wordt gevormd door een groep mensen die elkaar helpen en gezamenlijk een programma volgen.
In de groep ontmoet je veel nieuwe buurtgenoten en doe je samen leuke dingen. CliëntenBewoners vormen hiermee betekenis voor elkaar en merken dat zij ergens bij horen. De sociale interactie is hiermee groot en belangrijk voor mensen bij de Buurtcirkel. Sociale interactie heeft namelijk een positief effect op het welbevinden. Je gaat er weer toe doen en wordt weer van betekenis. Er zijn op dit moment ruim vijftig buurtcirkels in het hele land actief of in oprichting
Jury
De jury bestaat uit de volgende leden:
Jacobine Geel (voorzitter ggz Nederland)
Guust Haest (voorheen community developer Portaal)
Joep Barthelomeus (lid LOC zeggenschap in zorg)
Jan Meerpoel (architect, lid LOC zeggenschap in zorg)
Emma Zijlstra (omgevingspsychologe en adviseur draaijer+partners)
Winnaar
De publieksstemmen wegen mee in de selectie van de jury voor de uiteindelijke top drie. Eind mei bezoekt het team van de nieuwe draai de drie overgebleven finalisten voor een locatiebezoek en nadere kennismaking. Naar verwachting wordt de winnaar van de titel ‘de meest leefbare ggz-omgeving’ begin juni bekend gemaakt.