Hergebruik en herbestemming: dat zijn de sleutelwoorden van de NDSM-werf, de voormalige scheepswerf van de Nederlandsche Dok- en Scheepsbouw Maatschappij. Op deze plek in Amsterdam-Noord werden tussen 1922 en 1984 passagiersschepen, vrachtschepen en mammoettankers gebouwd. Wie nu over het negentig hectare grote terrein loopt, kan zich goed voorstellen hoe de arbeiders hier aan het werk waren en hoe de schepen te water werden gelaten. Tegenwoordig is de werf aan het IJ een culturele broedplaats, een werkplek voor creatieve, duurzame of beginnende bedrijven, een culinaire trekpleister en een woongebied in één.
Ruig karakter
Een bezoek aan de NDSM-werf begint met een vaartocht over het IJ. Vanaf de pont is het oorspronkelijke uiterlijk van het havengebied goed zichtbaar, met scheepshellingen en een enorme hijskraan als herkenningspunten. Deze iconen geven de NDSM-werf haar identiteit, ook nu het terrein een andere bestemming heeft. Het gebied ontwikkelt zich nog steeds. Voor de ontwerpers blijft het een uitdaging om de juiste balans te zoeken tussen historie, industrie en het ruige karakter aan de ene kant en de commercie aan de andere kant. De aansluiting op de omliggende wijken is nog niet optimaal: omwonenden moeten nu langs een aantal onaantrekkelijke industrieterreintjes om op de werf te komen. Maar waarschijnlijk is dat een kwestie van tijd.
Veelzijdige alleskunner
Van zware industrie naar krakersbolwerk naar culturele en culinaire hotspot – het NDSM-terrein heeft een enorm aanpassingsvermogen. Vanwege de uitgestrekte kades (2 kilometer langs de IJ-oever!) en gigantische hallen kan de werf bijzonder veel verschillende functies herbergen. Zo is in de scheepsbouwloods een ‘dorp’ van containers gebouwd voor creatieven, en huisvest in de nok van de hal een enorme indoor-skatehal. De transformatie geschiedt op bijna organische wijze, zonder vastomlijnde plannen. Wie weet welke nieuwe veranderingen het gebied nog meer te wachten staat. Dat de veelzijdige werf die aan kan, staat in ieder geval vast.
Gewilde bestemming
De NDSM-werf ademt creativiteit, dynamiek en een gevoel van vrijheid. Die sfeer maakt dat het gebied een gewilde bestemming is geworden voor bezoekers – om uit te waaien, te eten met zicht op de ondergaande zon of een festival te bezoeken, dat alles met de skyline van Amsterdam op de achtergrond. De bedrijvigheid trekt investeerders: na het centrum en de Zuidas is de NDSM-werf een van de meest begeerde ontwikkellocaties van Amsterdam. Met de komst van woningen en bedrijven die een breed publiek aanspreken, waaronder Hema en restaurant Loetje, is de transformatie naar een echt stuk stad voor alle Amsterdammers bijna een feit.
Schade herstellen
Het gebied kent een verleden van zeer milieuonvriendelijk gebruik. Nieuwe ontwikkelingen richten zich op duurzaamheid en zelfvoorzienendheid en geven het terrein kansen om die schade te herstellen. Door intelligente manieren van hergebruik van veel van de oorspronkelijk gebouwen was het niet nodig om veel extra bouwmateriaal aan te schaffen. Zo is restaurant de IJ-kantine gevestigd in de voormalige montagehal en kantine van het NDSM-terrein, en is de voormalige timmerwerkplaats in gebruik als kantoor van Viacom International Media Networks (voorheen MTV Networks Benelux).
Gebruikers weerspiegelen veelzijdigheid
Of het nu havenarbeiders zijn of hipsters; krakers of managers; velen voelden en voelen zich thuis op de NDSM-werf. De gebruikers weerspiegelen de veelzijdigheid van het terrein. Nadat de werf in de jaren negentig in onbruik raakte door het faillissement van de NDSM, namen kunstenaars en krakers bezig van het gebied. Al snel leerde ook de rest van Amsterdam het terrein kennen door de festivals die de kunstenaars organiseerden. Door de bonte mix van activiteiten en de komst van hotels is de werf inmiddels bekend in binnen- én buitenland.