Wie had tachtig jaar geleden kunnen bedenken dat een spoorlijn voor goederentreinen een groen stadspark zou worden? Hoe een oud afdankertje mensen bij elkaar bracht en wijken deed opleven.
De High Line, een negen meter hoge spoorlijn dwars door de wijken West Chelsea, Meatpacking District en Hell’s Kitchen in New York, lag er in de jaren negentig verlaten en verwaarloosd bij. Fabrieken en pakhuizen in dit industriële deel van Manhattan hadden er jarenlang vlees, melk, groente en fruit over vervoerd. Maar sinds 1980 had er geen goederentrein meer gereden over dit spoor. Er gingen stemmen op om de hele constructie af te breken. Totdat in 1999 een aantal buurtbewoners in actie kwam voor behoud van de spoorlijn en omvorming tot stadspark. Nu is de groene strook door dit deel van de stad een perfecte plaats om te ontspannen en te ontmoeten.
Evenwicht door contrasten
Een buurtbewoner maakt er een wandeling met zijn kinderen, op een grasperk zit kantoorpersoneel al lunchend mensen te kijken en toeristen verbazen zich over het onverwachte perspectief op de stad en de Hudsonrivier. Sinds de opening van de High Line als park is in het hectische en op sommige plekken smerige Meatpacking District een leefomgeving ontstaan die een balans heeft gevonden tussen stad en natuur, erfgoed en vernieuwing en drukte en rust. Door deze contrasten maakt de High Line het gebied spannend en tegelijkertijd evenwichtig.
Stuwende kracht
De bedenkers en bouwers van het treinspoor hadden eind jaren twintig niet kunnen vermoeden dat ‘hun’ constructie tachtig jaar later een park zou worden. En toch is dat wat er is gebeurd – zonder het oorspronkelijke bouwsel veel te veranderen. Tegelijkertijd met de metamorfose van spoorlijn naar park zijn de aangrenzende wijken van de High Line veranderd van industriegebied in culturele hotspot. Het omliggende vastgoed is in waarde toegenomen door de aanwezigheid van het groen. West Chelsea staat inmiddels bekend om zijn honderden kunstgaleries en ateliers. Het Meatpacking District is met de komst van luxe modewinkels en trendy nachtclubs dé plek voor jong en hip New York. Ook Hell’s Kitchen, een voorheen onrustige wijk met veel criminaliteit, is de laatste jaren opgewaardeerd. De High Line – waarvan het laatste deel in 2014 wordt opgeleverd – is een stuwende kracht achter die ommezwaai.
Nieuw perspectief
De High Line nodigt gebruikers uit tot ontspanning, beweging en sociale interactie. Het straks 2,3 kilometer lange park verleidt tot het innemen van een nieuw perspectief; letterlijk, op de stad, maar ook op het concept park, op natuur en op bestemming van materieel erfgoed. De nieuwe wandelroute door de stad vergroot de bereikbaarheid van de wijken en zorgt voor een divers publiek. Dit alles resulteert in een aangenaam en dynamisch leefklimaat rond de High Line.
Groene lijn
De belangrijkste ecologische bijdrage van de High Line is de omvorming van een vervuilende spoorlijn naar een verbindende groenstructuur. De ijzeren constructie uit de jaren dertig van de vorige eeuw loopt soms dwars door pakhuizen en is daardoor onlosmakelijk verbonden met zijn omgeving. Bij de inrichting van het park is veel bestaand materiaal hergebruikt; de oude spoorrails zijn her en der nog zichtbaar, planten groeien tussen het spoorgrind en de oude rails. Het park telt ruim tweehonderd plantensoorten, waaronder de wilde bloemen die 25 jaar lang op het verlaten spoor groeiden. De bekende Nederlandse tuinarchitect Piet Oudolf ontwierp het beplantingsplan. De groene lijn zorgt vanzelfsprekend voor verbetering van de stadsecologie.
Open voor iedereen
Zonder de inzet van betrokken buurtbewoners had New York geen zwevend stadspark gehad. Die inzet is structureel: de initiatiefnemers van het idee hebben de stichting Friends of the High Line opgericht, dat met de hulp van professionals, vrijwilligers en particuliere donateurs voor het onderhoud en beheer van het park zorgt. De High Line is letterlijk publiek domein en staat open voor iedereen. Het park is toegankelijk voor mindervaliden. Door het open karakter, de nabijheid van gebouwen en een constante bezoekersstroom is het er veilig; The New York Times schreef in 2011 dat er sinds de opening geen sprake was geweest van criminaliteit als overvallen of geweldsmisdrijven.