De nieuwe draai is op zoek naar het meest energieopwekkende ouderenzorggebouw van Nederland. Tijdens het seminar ‘Nieuwe energie voor ouderenzorg’ op 8 november wordt worden de vijf finalisten bekend gemaakt die meedingen naar de titel ‘meest energieopwekkende ouderenzorggebouw van Nederland’. Hier de 9 kandidaten.
Dankzij staatssecretaris Van Rijn weten we in welke verpleeghuizen in Nederland de zorg niet optimaal is. Maar welke ouderenzorginstelling blinkt juist uit? Waar krijgen mensen energie en worden ze optimaal ondersteund? Waar wordt energie bespaard en groene energie opgewekt?
Afhankelijk worden van zorg is voor veel ouderen een ingrijpende verandering. Moet ik me aanpassen en afscheid nemen van mijn eigen manier van leven? Kom ik in een woning met een aangepaste inrichting, mag ik me pas wassen en kleden wanneer er hulp is en eten wanneer dit wordt geserveerd?
Wie verhuist naar een ouderenzorginstelling, moet zich in meer of mindere mate voegen naar het ritme van de organisatie. Maar wie wil er een leven dat bestaat uit zitten en wachten in weinig inspirerende, ongezonde gebouwen die niet uitnodigen tot bewegen en ontmoeten?
Om te laten zien dat er ouderenzorginstellingen zijn die van de mens het middelpunt maken, start de nieuwe draai de verkiezing ‘meest energieopwekkende ouderenzorggebouw van Nederland’. Hier worden de vijf criteria van energieopwekkende gebouwen in de praktijk gebracht met gezonde, sociale, energieke, slimme en circulaire oplossingen. De uitdaging voor zorginstellingen is om energieopwekkend te zijn en tegelijkertijd de kwaliteit van de zorg te vergroten en kosten te besparen.
Dit zijn de gebouwen die ons expertpanel heeft genomineerd:
Woonzorgcentrum Sint Elisabeth (Roosendaal)
Rond een klooster uit 1925 is een nieuw wooncomplex verrezen, dat het beste van twee werelden combineert: het comfort van nieuwbouw met de sfeer van een historisch gebouw.
Tot aan de eeuwwisseling verzorgden nonnen van de Zuster Francescanessen hun medezusters hier nog, maar sinds 2000 is het complex open voor iedereen.
De organisatie ziet Sint Elisabeth als een dorp, waar ontmoeting en een actief leven mogelijk zijn met de zekerheid van zorg dichtbij. Er zijn voorzieningen als een kapper, een winkel, een wasserij, een bewegingscentrum met fysiotherapie, een restaurant dat grenst aan de binnentuin, en natuurlijk de gerenoveerde Elisabethkapel waar dagelijks een viering is. Binnen het zorgcentrum zijn veel verenigingen actief waardoor ouderen veel kunnen ondernemen, waaronder zingen in een koor, schilderen, handwerken, bridgen of koersballen.
Het nieuwe wooncomplex bestaat uit een verpleegafdeling en een gedeelte voor zelfstandig wonen. De inrichting is rustig en huiselijk. Er zijn extra ruime appartementen voor echtparen. Als de partner geen zorg nodig heeft en de cliënt overlijdt, dan kan de partner in het appartement blijven wonen. Ook zijn er logeerkamers voor familie.
De organisatie ziet Sint Elisabeth als een dorp, waar ontmoeting en een actief leven mogelijk zijn met de zekerheid van zorg dichtbij.
Sint Elisabeth is een mooi voorbeeld van hergebruik en transformatie. Door de aanpasbaarheid – van twee kamers is een appartement te maken – behoudt het in de toekomst zijn waarde. Dankzij de verschillende tuinen en een wandelbos is het aangenaam toeven. De kinderopvang en het consultatiebureau zorgen ervoor dat er levendigheid is en dat generaties elkaar kunnen ontmoeten. Het kloostercomplex kan dankzij de transformatie weer een hele tijd mee.
Huis en Haard (Arnhem)
Er zijn niet veel zorggebouwen met een BREEAM-ontwerpcertificaat voor duurzaamheid. Huis en Haard van de DrieGasthuizenGroep in Arnhem was de eerste in Nederland. Het gebouw, dat in twee fases in december 2016 en september 2017 in gebruik wordt genomen, is naar verwachting vrijwel energieneutraal. Het gebouw heeft een schijndak dat volledig is bedekt met zonnepanelen (1.200 vierkante meter) en het pand heeft geen gasaansluiting. Bij de bouw worden zoveel mogelijk duurzame materialen toegepast
Huis en Haard ligt in de Arnhemse wijk Klingelbeek. Na realisatie biedt het plaats aan 50 bewoners in een intiem huiselijk gebouw. In en om het pand is veel daglicht en groen. Bewoners hebben een appartement met eigen voorzieningen dat zij naar eigen smaak kunnen inrichten. Het gebouw biedt een beschermde woonomgeving voor ouderen en biedt naast woonzorgstudio’s voor meer zelfstandige bewoning ook kleinschalige verpleeghuiszorg voor ouderen met dementie.
Huis en Haard van de DrieGasthuizenGroep in Arnhem is het eerste zorggebouw in Nederland met een BREEAM-ontwerpcertificaat.
In Huis en Haard worden in samenwerking met het nabij gelegen appartementencomplex Klingelpoort activiteiten als koersbal, sjoelen, filmmiddagen, gymnastiek en uitstapjes georganiseerd. Bewoners kunnen er boeken lenen van de provinciale bibliotheek.
Het idee is simpel. De ouderen leiden hun leven zo veel mogelijk zoals ze dat al deden: ze mogen hun huisdier meenemen en, als ze dat gewend zijn, roken in hun appartement.
Huis en Haard van de DrieGasthuizenGroep in Arnhem is het eerste zorggebouw in Nederland met een BREEAM-ontwerpcertificaat.
De organisatie is gericht op het zo lang mogelijk zelfstandig laten leven van zijn cliënten. Zo worden de ouderen betrokken bij dagelijkse activiteiten als koken. Ze kunnen zelf boodschappen doen en er in het nabijgelegen appartementencomplex Klingelpoort is een restaurant (dat ook open is voor buurtbewoners) waar maaltijden zo veel mogelijk worden bereid met streekproducten. Elke week komen een kapper en pedicure. De huiselijke sfeer wordt doorgevoerd in de kleding van het personeel: dat loopt in eigen kleding.
Petterhústerstate (Stiens)
In het Friese dorp Stiens staat een kleinschalige woonzorgvoorziening voor dementerende ouderen. Van de vier woningen is er één bestemd voor verstandelijk gehandicapten met psychogeriatrische aandoeningen. In totaal is er plek voor 26 bewoners.
Petterhústerstate past met zijn boerderij-achtige uitstraling perfect in de omgeving. Het staat naast een oude stolpboerderij. De groepswoningen – allemaal op de begane grond – hebben grote huiskamers. Bijzonder is dat er geen gangen zijn; alle ruimte wordt optimaal gebruikt. Onder de kappen bevinden zich de kantoorruimtes.
Petterhústerstate past met zijn boerderij-achtige uitstraling perfect in de omgeving.
De organisaties Palet en Talant vinden het belangrijk dat mensen met een zorgbehoefte in hun eigen omgeving kunnen blijven wonen. Partners en familie kunnen makkelijk op bezoek komen of mantelzorg verlenen. De ouderen kunnen naar hun eigen kerk blijven gaan.
Petterhústerstate is een duurzaam gebouw in een groene omgeving. Grote glasvlakken rond het pand zorgen ervoor dat de bewoners het verloop van de dag ervaren; dit is positief voor het bioritme. In de tuin kunnen de ouderen tuinieren. Het dak van het gebouw is bedekt met sedum, wat isolerend werkt. De woningen worden verwarmd door middel van warmteterugwinning en er zijn zonnepanelen geplaatst.
Verpleeghuis Oudshoorn (Alphen aan den Rijn)
Verpleeghuis Oudshoorn is het eerste verpleeghuis in Nederland dat twee jaar achter elkaar de ‘Gouden Milieuthermometer Zorg’ binnenhaalde. Dit keurmerk is voor zorgorganisaties met een duurzame bedrijfsvoering. Daarbij gaat het om onder meer het gebouw, het inkoopbeleid, voeding, afvalmanagement en energie.
Het pand van Oudshoorn is in juni 2014 opgeleverd en erg duurzaam. Op het dak staan 36 zonnecollectoren die het kraanwater verwarmen. Er wordt gebruik gemaakt van LED-verlichting. Ook op het gebied van logistiek zijn duurzame maatregelen getroffen: de apotheek, catering en wasserette maken samen gebruik van één busje om goederen te brengen en mensen te brengen en halen.
Verpleeghuis Oudshoorn is een vorm van kleinschalig wonen, waar de woningen in straten staan, dus een eigen straatnaam en huisnummer hebben.
Verpleeghuis Oudshoorn is een vorm van kleinschalig wonen, waar de woningen in straten staan, dus een eigen straatnaam en huisnummer hebben. Per woning wordt samen met de bewoners gekookt, gewassen, boodschappen gedaan in de supermarkt op de begane grond. Bijna alle deuren in het huis zijn open (behalve de buitendeur en de deur naar de kantoren), zodat bewoners overal zelfstandig kunnen komen, ook in de grote belevingstuin waar groente en fruit wordt geteeld.
De Hogeweyk (Weesp)
Je eigen leven blijven bepalen, dat is het uitgangspunt van De Hogeweyk, een verpleeghuis voor mensen met dementie. In dit zorgcomplex, dat is gebouwd als een echte wijk, kunnen zij zich vrij bewegen. Buiten ontmoeten ze elkaar, voelen ze de lentezon of zien ze de herfstkleuren.
Het complex bestaat uit 23 huizen die zijn gebouwd als een wijk in een wijk. Er zijn straten, pleinen en tuinen. Er is één uitgang naar buiten. Bewoners mogen het complex niet alleen verlaten. Huizen zijn niet ingedeeld op basis van zorgzwaarte, maar op basis van de achtergrond van een persoon, bijvoorbeeld Goois, christelijk of Indisch. Die stijl is terug te zien in de woningen, maar wordt ook vertaald naar in de leefgewoontes: wat eten we, schenken we daar wel of geen wijntje bij, welke liedjes zingen we samen.
Buiten ontmoeten ze elkaar, voelen ze de lentezon of zien ze de herfstkleuren.
Voor de 152 ouderen zijn er allerlei voorzieningen aanwezig, waaronder een theater, een supermarkt, een restaurant, een kapsalon, een schoonheidssalon en een café. Er worden activiteiten en uitstapjes georganiseerd.
De Hogeweyk is in 2006 gebouwd en was toen 15 procent duurder dan een traditioneel verpleeghuis. Dat extra geld is via een sponsoractie bijeengebracht. Het huis is geen privékliniek; iedereen met een indicatie mag hier wonen. Bijzonder is dat de bewoners van De Hogeweyk langer leven dan de gemiddelde oudere met dementie in een verpleeghuis en minder medicijnen gebruiken.
MuzeRijk (Uden)
MuzeRijk in Uden is een ontmoetingsplek waar verschillende mensen en activiteiten samenkomen: er zijn zorgwoningen voor ouderen met dementie, twee basisscholen, een wooncomplex met 48 huurappartementen voor senioren, een kinderopvang en peuterspeelzaal, een sporthal, een gezondheidscentrum met onder meer fysiotherapie en een ontmoetingsruimte met lunchcafé voor activiteiten als countrydansen, repaircafé en muziek maken.
De vier kleinschalige groepswoningen voor mensen met dementie zijn van BrabantZorg. Elke bewoner heeft een eigen appartement, gekoppeld aan een gezamenlijke huiskamer en een open keuken. Bewoners helpen zoveel mogelijk bij het koken. Elke huiskamer heeft een dakterras. Er zijn ook woningen voor koppels waarvan één persoon behoefte heeft aan zorg.
MuzeRijk in Uden is een ontmoetingsplek waar verschillende mensen en activiteiten samenkomen.
Er is volop interactie en ontmoeting met de andere doelgroepen van MuzeRijk. Elke bewoner bepaalt zijn eigen dagindeling. De ouderen kijken naar spelende kinderen of lezen ze voor. Ze kunnen ook gymnastieken, jeu-de-boulen, naar een kerkdienst of naar de beweegtuin. In MuzeRijk is een ‘Eetpunt’ waar twee keer per week een driegangenmenu wordt geserveerd voor 8,20 euro.
Er is aandacht besteed aan duurzaamheid: er liggen zonnepanelen op het dak die jaarlijks ongeveer 58.000 kWh aan energie moeten opwekken.
De Benring (Voorst)
In 2013 dreigde het verzorgingshuis De Benring, aan de rand van het dorp Voorst, te worden gesloopt. Gebouweigenaar Habion startte met bewoners, zorgpartners en inwoners van Voorst het experiment ‘een 2e jeugd’. Met als doel dit gebouw samen met alle betrokkenen te veranderen in een vitale woon- en leefgemeenschap voor ouderen. Inmiddels is het gebouw verbouwd en hebben bewoners en inwoners van Voorst een speciale Woonzorgcoöperatie opgericht. Zo is De Benring behouden gebleven en kunnen de bewoners van het dorp nog steeds oud worden in hun vertrouwde omgeving.
In het vernieuwde gebouw kunnen ouderen, of ze nou zorg nodig hebben of niet, een appartement huren in De Benring. Er komen ook appartementen voor verstandelijk gehandicapten. In de voormalige aanleunwoningen, die al vijftien jaar leeg stonden, wonen jongeren die tegen een wat lagere huurprijs minimaal vier uur per maand vrijwilligerswerk doen bij de ouderen.
Dankzij een crowdfundingsactie liggen 512 zonnepanelen op het dak die in bijna de helft van het energieverbruik voorzien.
De vernieuwde Benring is een plek waar mensen elkaar ontmoeten. Niet alleen de ouderen, maar het hele dorp is welkom, bijvoorbeeld in het restaurant. Ook komt er een moestuin waar mensen zelf kunnen tuinieren.
Reigershoeve (Heemskerk)
De Reigershoeve biedt kleinschalige zorg voor ouderen met dementie en is opgezet door gezondheidswetenschapper Dieneke Smit en haar vader Henk Smit. De omgebouwde boerderij beschikt over moestuinen, een kas en boerderijdieren als shetlandpony’s, schapen, kippen en konijnen.
Het complex biedt plaats aan 27 mensen in vier groepswoningen. Eén daarvan is bestemd voor mensen die op jongere leeftijd (beneden de 65 jaar) dementie hebben gekregen. Elke woning heeft een gezamenlijke woonkamer met open keuken en een serre met uitzicht op de tuin. Bewoner hebben een eigen appartement met woon/slaapkamer met keukenblokje en badkamer. Ze voeren zelf dagelijkse klusjes als wassen en koken uit.
Bij de Reigershoeve worden bewoners zo vrij mogelijk gelaten in hun dagritme en -besteding.
Op het terrein is een gezamenlijke ontmoetingsruimte – die wordt gerund door vrijwilligers – waar mensen kunnen sjoelen, tv kijken of muziek luisteren. Daarnaast is er een hobbyschuur voor activiteiten als vogelhuisjes maken, taarten bakken of schilderen. Hier kunnen ook mensen terecht die als dagbesteding op de Reigershoeve komen.
Bij de Reigershoeve worden bewoners zo vrij mogelijk gelaten in hun dagritme en -besteding. Ze staan op en gaan naar bed wanneer zij dit willen, eten wat en wanneer ze willen en kunnen vrij rondlopen over het terrein.
Woon- en zorgcentrum Humanitas (Deventer)
Humanitas is een woon- en zorgcentrum in Deventer, en al eerder bij ons aan bod gekomen doordat het studenten en ouderen samen huisvest onder hetzelfde dak dankzij het woonstudenten-concept. Daarnaast bezit het gebouw ook verschillende kwaliteiten die het een energieopwekkende zorgomgeving maken.
Humanitas in Deventer is een licht gebouw uit de jaren ’60 dat erg veel daglicht toelaat. Daarnaast is er een binnentuin die tegenwoordig als biologische moestuin wordt gebruikt, kunnen bewoners zelf bloemen en kruiden plukken in verschillende tuinen en is er een groot terras. Buiten komt zo echt ‘binnen’.
Dankzij het woonstudenten-concept wonen bij Humanitas studenten en ouderen onder één dak.
Het gebouw heeft dubbelglas, zonnepanelen en geluidsdemping. Toch kan de energierekening nog omlaag. Ook op het gebied van ‘slim’ zijn er verschillende aanwijsbare punten die Humanitas kenmerken: ouderen kunnen gebruik maken van GPS-systemen in het gebouw, en er is Zora, de zorgrobot. Deze assisteert (en vermaakt) de bewoners indien gewenst. Aanvullend brengt het aanwezige groen, tezamen met het daglicht en ‘natuurlijke’ LED-licht het gevoel van ‘buiten’ echt naar binnen.
Bent u geïnteresseerd in deelname aan het seminar ‘Nieuwe energie voor ouderenzorg’ op dinsdag 8 november? Bestel dan hier uw kaarten.