Architect Frei Otto nam in de jaren tachtig samen met een aantal Berlijners het initiatief om te gaan pionieren in hun stad. De 27 ecohuizen die ze bouwden bleken zo’n fijne woonplek, dat bijna alle oorspronkelijke bewoners er nu nog wonen.
In de documentaire Traum vom Baumhaus vertellen bewoners over hun ervaringen met het Ökohaus. De film biedt een leuk inkijkje in een destijds uniek en vooruitstrevend project.
Balans
Een overwoekerd, verlaten stuk grond midden in Berlijn werd omgetoverd tot een kleine groene woonwijk met vrijheid voor individuele woonwensen. De ecohuizen passen goed in de stad als groene oase. Het bestaande groen maakte deel uit van de planvorming: bomen mochten niet worden gekapt maar werden gebruikt in het ontwerp.
Individuele wensen
Het ontwerp is vrij specifiek en het project scoort daarmee niet heel goed op aanpassingsvermogen. Maar de leefbaarheid van de woningen is zo groot dat aanpassing in de nabije toekomst niet voor de hand ligt. Wel heeft de architect laten zien dat ook een appartementencompex aanpasbaar is aan de individuele wensen van de bewoners. Dat maken de totaal verschillende op elkaar gestapelde woningen wel duidelijk. Veelal wonen de originele bewoners er nog: bewijs van kwaliteit en prettig wonen.
Schaduwrijk
De bewoners van de ecohuizen leven tussen de bomen. Die maken de leefomgeving aangenaam koel en schaduwrijk in de zomer en beschut in de winter. Ook de afdakjes en de vele (verplichte!) planten dragen bij aan een passieve zonwering. Een aantal huizen gebruiken zonne-energie. Veel woningen hebben glazen puien, waardoor de bewoners extra kunnen genieten van het groen in de drukke stad. De ecohuizen waren voor die tijd vooruitstrevend ecologisch.
Ruimte voor de natuur
In een tijd waarin er in Berlijn vooral betonnen woonkolossen werden gebouwd, was het project van Frei Otto zeer vooruitstrevend. Ondanks hoge bebouwingsdichtheid van het kavel – de gebouwen bevatten 27 woningen – heeft hij toch een omgeving gecreëerd met ruimte voor natuur. Dit is niet alleen fijn voor de bewoners van de ecohuizen, maar ook van waarde voor de biodiversiteit in de wijk en de stad.
Over het hek gluren
Berlijner Uwe Hollm kwam in de jaren tachtig op zijn wandeling naar de kerk altijd langs een verlaten stuk grond. “Ik vond het ongelooflijk mooi. Al die grote bomen!”, vertelt hij in de documentaire Traum vom Baumhaus. “Toen las ik in de krant dat er ecohuizen zouden worden gebouwd.” Maar zo’n huis op die plek kunnen we nooit betalen, zei hij tegen zijn vrouw Gertrud. “Als we er tijdens onze wandelingen langs kwamen, tilde ik mijn vrouw vaak op zodat ze over het hek kon kijken om te zien hoe prachtig het stuk land was.”
Uwe en Gertrud hadden geluk. Frei Otto was van plan om woningen voor verschillende budgetten te maken. De bewoners konden hun eigen woning (mee)ontwerpen en de groep werd een echte gemeenschap. Het was experimenteel: niemand wist precies hoe lang de bouw zou duren en hoeveel de huizen zouden kosten. Het voordeel was dat de bewoners veel vrijheid hadden tijdens het ontwerp- en bouwproces. In het ontwerp had de architect rekening gehouden met het stimuleren van sociaal contact tussen de bewoners. Zo wilde Otto absoluut dat er trappen langs de buitenkant van de huizen liepen: zo konden bewoners elkaar ontmoeten.