Wolkenkrabbers om in te wonen of werken kent iedereen, maar sportvelden en gymzalen op elkaar stapelen, daar was nog niemand opgekomen. Behalve dat het Vertical Gymnasium in Caracas een ruimteprobleem oplost, verbetert het ook nog eens de veiligheid en levensstandaard in een sloppenwijk.
Stel, je woont in Caracas, de hoofdstad van Venezuela. En je leeft, net als 60 procent van de 1,8 miljoen inwoners, in een sloppenwijk. Dan heb je, naast geld en voedsel, een dringende behoefte aan ruimte. Alles om je heen wordt continu volgebouwd voor de steeds groeiende bevolking. Je behoefte om te ontsnappen aan de benauwde omgeving, de armoede en het geweld van de gangs is enorm. Sport is zo’n positieve uitlaatklep, maar waar kun je voetballen, basketballen, fitnessen of hardlopen? Er zijn simpelweg geen vierkante meters voor. Het ontwerpbureau Urban-Think Tank heeft de oplossing: ga de hoogte in.
Ruige reus
De sloppenwijk Chacao kent niet veel echte hoogbouw, waardoor het vijf verdiepingen tellende Vertical Gymnasium letterlijk boven de wijk uitsteekt. Door het stapelen van sportvoorzieningen hoeven er geen woningen te worden gesloopt. Het sportgebouw ziet er door de stalen, onafgewerkte constructie wat ruig uit, maar dit past goed in de sfeer van de buurt. Tegelijkertijd verhoogt de voorziening de kwaliteit en levensstandaard van de wijk. Het is een toegevoegde waarde die voorziet in een grote behoefte: elke maand komen er zo’n 15.000 sportievelingen.
Prototype
De modulaire, geprefabriceerde staalconstructie van het sportgebouw is makkelijk uit elkaar te halen, te veranderen of uit te breiden, bijvoorbeeld nog verder de hoogte in. Bovendien fungeert de constructie als prototype voor andere verticale sportvoorzieningen. Nu zijn er behalve een fitnessruimte ook een gymzaal, voetbalkooi, dansstudio, klimmuur en een hardloopbaan (die dwars door het gebouw loopt), en een restaurant.
Spectaculaire uitzichten
De open staalconstructie zorgt voor veel lichtinval én spectaculaire uitzichten op de sporters en de wijk. Om de kosten te drukken is maar weinig in het pand afgewerkt; installaties zijn in het zicht en je ziet vooral veel staal. Toch is het gebouw uitnodigend door het gebruik van uitgesproken kleuren.
Recycling en groene energie
Behalve het mogelijk maken van sport als positieve sociale bezigheid voor bewoners van een sloppenwijk, hebben de initiatiefnemers van Vertical Gymnasium nog een doel: de jeugd bekend maken met principes van duurzaamheid. Zo zijn recycling en hergebruik, wind- en zonne-energie en het opvangen van regenwater allemaal te zien en te beleven in en rond het gebouw.
Goals in plaats van guns
Vroeger werden kinderen bedreigd en zelfs vermoord op het kleine basketbalveldje dat was ingeklemd tussen de sloppen. Nu is Vertical Gymnasium een veilige haven voor jong en oud in de omgeving. Het maakt niet uit of je er overdag of ’s nachts komt; er is áltijd activiteit in en rond het gebouw. Door de sociale controle is de criminaliteit in de wijk zelfs met 30 procent afgenomen. Zoals de ontwerpers het verwoorden: ‘We kunnen het kopen, verkopen en afvuren van kogels niet stoppen. Maar we kunnen wél nieuwe plekken creëren waar waarden als fair play, tolerantie, en gemeenschapszin een belangrijke rol spelen; waar de jeugd het tegen elkaar opneemt op een sportieve manier in plaats van op een gewelddadige.’