Zorg

Natuur in de gezondheidszorg helpt ontspannen

Voor de ggz-campagne is de nieuwe draai op zoek naar energieopwekkende inzichten uit de gezondheidszorg. Patiënten en cliënten ervaren vaak spanning voor een consult, behandeling of opname. Uit wetenschappelijk onderzoek is bekend dat zowel de fysieke omgeving (indeling, interieur, licht, geluid) als ook de natuurlijke omgeving het welbevinden van mensen kunnen beïnvloeden. Emma Zijlstra, onderzoeker en adviseur bij draaijer+partners, heeft onderzoek gedaan naar het effect van natuur in de gezondheidszorg.

In de wetenschap krijgt de invloed van natuurlijke omgevingen steeds meer aandacht omdat het spanning lijkt te kunnen verminderen. Uit een onderzoek van architectuurhoogleraar Roger Ulrich, grondlegger van Evidence-Based Design, blijkt dat patiënten sneller herstelden en minder pijnmedicatie kregen na een operatie wanneer zij in een ziekenhuiskamer uitzicht hadden op natuur in vergelijking tot patiënten die uitzicht hadden op een muur.

Zijlstra (2017) deed onderzoek naar het effect van bewegende natuurbeelden tijdens een CT-scan. Dit onderzoek toont aan dat patiënten minder psychologische spanning ervaren wanneer zij kijken naar natuurbeelden, doordat zij de scanruimte als aangenamer ervaren. Daarnaast ervaren patiënten minder fysiologische spanning als zij worden blootgesteld aan natuurbeelden: ze hadden een lagere hartslag en lagere bloeddruk.

Werkt natuur altijd?

De reacties van een gezond persoon, een persoon die net geopereerd is of een patiënt in de geestelijke gezondheidszorg kunnen totaal verschillen. Zijlstra haalt in haar onderzoek de studie van architect en onderzoeker Upali Nanda aan naar kunst in een psychiatrische instelling in de Verenigde Staten. Patiënten kregen minder medicatie als zij werden blootgesteld aan een realistische foto van natuur. Patiënten vertoonden juist meer geagiteerd gedrag (onrust, agressie) als zij keken naar abstracte kunst.

‘drukke’ abstracte kunst versus ‘rustgevende’ natuur

Hoe werkt het?

Volgens de psycho-evolutionaire theorie van Ulrich is de invloed van natuur een psychologisch proces. De gemoed- en gezondheidstoestand van een cliënt heeft invloed op hoe de natuur visueel wordt waargenomen. Het onderzoek van Upali Nanda suggereert ook dat kwetsbare mensen onder hoge stress geen baat hebben bij kunst die openstaat voor eigen interpretatie (abstracte kunst). Zijlstra stelt dat sommige mensen wellicht meer afgeleid worden door bedreigende prikkels (zoals witte jassen of medische apparatuur) dan door positieve afleiding. Desalniettemin tonen steeds meer onderzoeken aan dat wanneer mensen de natuur als aangenaam ervaren ze daadwerkelijk minder spanning ervaren, zowel psychologisch als lichamelijk.

Meer weten over een leefbare en gezonde zorgomgeving? Lees meer over de ggz-campagne, waarin ‘best practices’ worden verzameld, ambitieuze plannen worden gedeeld en beloond en ggz-omgevingen leren en inspireren.