Onderwijs

Hoe bouwen we ‘betere’ scholen?

Onderwijs is altijd een belangrijk aandachtspunt van de samenleving. Ook binnen de velden van planning, architectuur en design wordt veel nagedacht over de ontwikkeling van het onderwijs. Hoe kunnen we in onderwijsinstellingen de leefbaarheid vergroten? Hoe kunnen scholen ontmoetingsplaatsen worden? Hoe richten we het gebouw dusdanig is dat prestaties omhoog gaan? Kortom: hoe bouwen we ‘betere’ scholen?

Een voorbeeld dat goed laat zien dat men op actieve wijze bezig is met de toekomstige ontwikkeling van scholen en onderwijs is Onze Nieuwe School: een openbare competitie waarbij het publiek werd gevraagd naar hun visie ten aanzien van het onderwijs van de toekomst. Groene scholen, een ‘makerslab’, scholen met flexwerkplekken voor ouders – een ieder heeft zo zijn eigen beeld bij hoe het er in de toekomst (mogelijk) uit moet zien. Toch laat de hedendaagse praktijk ook al enkele inspirerende voorbeelden zien van hoe onderwijs en scholen zich kunnen ontwikkelen.

De vraag ‘hoe bouwen we betere scholen, die leerprestaties en ontmoeting stimuleren?’ is een belangrijk aandachtspunt.

Weg met het traditionele klaslokaal

In toenemende mate zien we schoolgebouwen waarbij geen (of minimaal) gebruik wordt gemaakt van traditionele klaslokalen. De Sydhavn Skole in Kopenhagen kent bijna geen afgesloten lokalen. Het gebouw van JJW Architects is zo ontworpen dat kinderen uit bepaalde leeftijdscategorieën een grote, open verdieping delen, waar zij gezamenlijk gebruik maken van een ruimte die is ingericht voor een grote variatie aan aan ‘vakken’. Hoe hoger je in het gebouw komt, hoe ouder de leerlingen over het algemeen zijn. Verschillende leeftijden delen een etage: een grote, open ruimte waar sommigen zitten te rekenen, een ander bezig is met een computeropdracht, en weer een ander zich concentreert op het bouwen van.. misschien wel een school van de toekomst? Doel van het ontwerp is om het intergenerationele contact tussen scholieren te stimuleren, en ze een gevoel van vrijheid en verantwoordelijkheid bij te brengen. Ondanks alles is er wel een klein aantal aan afsluitbare ruimtes in het gebouw te vinden: wanneer er toetsen moeten worden gemaakt, gesprekken worden gehouden, is rust en privacy welkom.

Sydhavn School-1 SydhavnSchool-2

Binding met omgeving

Net als de Sydhavn Skole kenmerkt de Saunalahti School in Espoo (Finland) zich door een grote mate van open ruimte. Het gebouw huisvest zo’n 750 scholieren die sterk variëren in leeftijd. Wat echter belangrijk(er) is, is dat het gebouw voor iedereen openstaat: het heeft zich ontpopt tot ‘de woonkamer van de buurt‘. Verschillende functies in het gebouw dienen niet alleen het doel van onderwijs, maar fungeren rechtstreeks in de buurt. Zo is de bibliotheek ’s avonds gewoon open voor het publiek; is er een samenwerkingsverband tussen de school en de aangrenzende dagopvang; en is er een openbare speeltuin waar scholieren en buurtgenoten kunnen spelen en elkaar mogelijk ontmoeten. Een dergelijk ‘open’ en ‘publiek ontwerp vergroot de mogelijkheid tot contact met de omgeving, en versterkt de binding met de buurt. Ook is er bij de Saunalahti School goed gekeken naar de relatie tussen design en het bevorderen van de leerprestaties. De architecten van Verstas Architects hebben daar waar mogelijk gebruik gemaakt van glas en grote ruiten, om zoveel mogelijk daglicht binnen te laten en een gevoel van openheid en transparantie te creëren.

FinlandSchool-1

Het faciliteren van openbare functies als een bibliotheek en kinderdagopvang in een schoolgebouw zorgt voor meer en een sterkere binding met de omgeving.

FinlandSchool-2

Ook in eigen land is men actief bezig met nadenken over (en bouwen van) ‘betere’ scholen. Zo werd enige tijd terug bekend dat de Gemeente Rotterdam €200 miljoen investeert in schoolgebouwen. ‘Frisse scholen’ dragen bij aan de kwaliteit van het onderwijs, door onder meer een focus op binnenklimaat, energieprestatie, en gezondheid. Wellicht dat er ook nog eens met een schuin oog naar deze (en andere) voorbeelden van onze Scandinavische buren kan worden gekeken.